تاریخ ارسال : ۹۶/۰۱/۳۱
هات تپ یک فرایند ویژه در مجتمع های صنعتی به شمار می رود که دارای فرایندهای انتقال سیال هستند. برخی مجتمع ها یا برخی زیر فرایندهای یک واحد صنعتی مربوطه به انتقال سیال از یک نقطه به نقطه ای دیگر می باشد. حال و در یک مجتمع پالایشگاهی یا نیروگاهی بخش اعظم فرایندها مربوط به انتقال سیال از یک نقطه به نقطه دیگر است و در برخی واحدهای صنعتی نیز خطوط انتقال سیال فقط بخشی از فرایندهای جاری را تشکیل می دهد. به عبارتی فرایند اصلی تولیدی واحد مذکور مستلزم آن است که خطوط انتقال و توزیع سیال نصب شده و سوخت مورد نیاز را به مکان مورد نظر انتقال دهند.
در هر صورت انجام هات تپ روی خط لوله یا مخزن مستلزم انجام یک سری اقدامات طراحی و تدوین دستورالعمل های جامع در خصوص شرح نحوه انجام کار است. یکی از مستنداتی که پیش از ورود به فاز اجرایی در عملیات هات تپ مورد نیاز است مستندات مربوط به ارزیابی ریسک فرایند می باشد. در این مستندات مجری هات تپ موظف است کلیه متغیرهایی که به هر نحو ممکن است به بروز خطار در عملیات بیانجامند را شناسایی کرده و با براآورد احتمال وقوع و شدت آن ها تا جای ممکن اقدامات پیشگیرانه را در خصوص شان اتخاذ کند تا احتمال رویداد خطا و ایراد مذکور به حداقل خود برسد. در ارزیابی ریسک فرایندها هر فرایند کلی به اجزای خود تقسیم می شود و هر جزئی نیز از حیث متغیرهای تأثیرگذار مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورتی که متغیری قابلیت و استعداد آن را داشته باشد که باعث بروز ایراد در کار شود به عنوان ایراد احتمالی ذکر می شود و با برآورد تأثیر و احتمال بروز آن اقدامات لازم جهت ممانعت از بروز ان پیش بینی می شود. ارزیابی ریسک الگویی بسیار کاربردی در افزایش میزان کیفیت تحویل خدمات هات تپ بوده و طرح و تدوین آن می تواند راهگشای بسیاری از مشکلاتی باشد که حین کار بروز خواهند یافت.
ارزیابی ریسک- هات تپ
هدف از انجام ارزیابی ریسک به شرح زیر خواهد بود:
انجام پروژه ارزیابی دقیق خطر، توسعه و حفظ پروژه خطر، اطمینان از استفاده مناسب از مدیریت ریسک، حمایت از تیم مدیریت پروژه هات تپ در بررسی ذینفعان / تنظیم کننده بررسی برای اطمینان حاصل شود که خطر “تصویر” به درستی درک شده و ریسک در بود به طور کامل به روز باشد. همچنین توسعه اقدامات احتمالی مبتنی بر ریسک و استفاده از تجزیه و تحلیل هزینه سود که برای شناسایی اقدامات احتمالی باید در جای خود قرار داده شود نیز از دیگر اهداف در مدیریت ارزیابی ریسک قلمداد می شود. رفع خطرات احتمالی حین انجام هر یک از مراحل هات تپ اولین هدف از تدوین برنامه ارزیابی ریسک یک واحد صنعتی خواهد بود. در این چارچوب تمام هم تیم تدوین کننده فرایند عبارت خواهد بود از دفع تمامی خطرات احتمالی که همچون یک تهدید بالقوه بر فراز سر تیم اجرایی و مدیریت عملیاتی انشعاب گرم خواهد بود. از این حیث است که شناسایی تمامی عوامل بالقوه خطا از نکات مهم در ارزیابی ریسک قلمداد می شود.
ارزیابی از خود فرایند مدیریت ارزیابی ریسک دیگر هدف از تدوین این مستند خواهد بود. در واقع در فرایند اجرایی مستندات ارزیابی ریسک توان اجرایی و عملیاتی خود را به منصه ظهور می رسانند و به این ترتیب در مورد صحت یا عدم صحت مستندات ارزیابی صورت می گیرد. در صورتی که حین انجام هر یک از گام های عملیات هات تپ خطایی به وقوع بپیوندد که از قبل شناسایی نشده است گزارش خطا به سمع و نظر تیم تدوین کننده خواهد رسید و ایشان برای عملیات های بعدی آن فاکتور را لحاظ خواهند کرد. البته لازم به ذکر است برخی خطاها منحصر به فرد و متعلق به یک پروژه خاص می باشند و قابل تعمیم به تمامی پروژه ها نیستند اما تیم مذکور باید توجه داشته باشد همین خطای منحصر به فرد در عملیات های ویژه دیگر ممکن است تکرار شود. بنابراین می باید آن را در مستندات و آرشیوی مربوط به ارزیابی مدیریت ریسک ثبت و ضبط شده و در خصوص آن حساسیت کافی به خرج داده شود. ممکن است خطایی نیز بروز ندهد اما تیم بازرسی یا اپراتورها نیز حین انجام کار پی به امکان بروز خطاهایی ببرند که در مستندات موجود ارزیابی ریسک به آن ها اشاره ای نشده است. این اطلاعات نیز حکم سرمایه و ذخیره ای را خواهد داشت که قطعاً در آینده می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
هات تپ
دیگر نکته مورد اهمیت نظارت بر حسن اجرای الزاماتی است که در ارزیابی ریسک تهیه و تدوین شده اند. بعضاً و به خصوص در واحدهای صنعتی ارائه دهنده خدمات هات تپ که با الزامات کار سیستمی آشنا نیستند پیش آمده است که مستنداتی نظیر ارزیابی ریسک صرفاً جنبه نمادین داشته و فقط به منظور تکمیل مستندات و ارائه به مشتری مورد توجه قرار می گیرند. حال آن که این نحوه برخورد با مستنداتی از این دست قابل توجیه نیست و فلسفه وجودی شان را زیر سؤال می برد. تیم اجرایی باید تمام و کمال نسبت به اقداماتی که در مستندات مذکور پیش بینی شده است آموزش دیده باشد و ملزم باشد که به لحاظ کاربردی و اجرایی از آن استفاده کند. در غیر این صورت تدوین این مستندات هیچ بهره و فایده ای نخواهد داشت. مجریان هات تپ باید توجه داشته باشند که مهم تر از تدوین این دستورالعمل ها، نظارت بر نحوه اجرای آن است. تنها در این صورت است که می توان از مستندات ارزیابی ریسک خروجی حاصل کرد و نتایج و دستاوردها و نیز نقاط ضعف و معایب آن را شناسایی کرد.
همچنین تدوین سند ارزیابی ریسک یکی از بهترین ابزارهای پشتیبانی برای حمایت از تیم مدیریت پروژه و فرایندهای اجرایی است. در طول انجام فرایندهای مربوطه به عملیات هات تپ معمولاً تیم اجرایی تحت فشار کاری بالا بوده و همین امر از عمق تمرکز و توجه اپراتورها و مهندسان اجرایی می کاهد. معمولاً عملیات انشعاب گرم هات تپ یک فرایند فشرده به لحاظ زمانی و کاری به شمار می رود و همین امر ممکن است تیم اجرایی را نسبت به فرایندهای جانبی غافل سازد. برای مثال پیش آمده است که تمامی مراحل به درستی انجام شده است اما حین اجرای برش و کار گرم به دلیل ایرادات کوچک نظیر بروز نشتی در کانکتورهای اتصال و انتقال روغن هیدرولیک به دستگاه هات تپ دچار ایراداتی نظیر نشتی شده ایم. طبیعی است که این ایراد ریشه در ناکارآمدی فرایندهای تعیمرات و نگهداری پیشگیرانه دارد و از این حیث موردی تصادفی و غیر مترقبه محسوب نمی شود، اما در هر صورت وجود یک مستندی تحت عنوان ارزیابی ریسک که در آن بر احتمال بروز چنین خطاهایی تأکید شده و برای ممانعت از روی دادن شان راه حل هایی توصیه شده است از احتمال وقوع آن به طور چشمگیری می کاهد.
سند مدیریت ارزیابی ریسک یک خروجی مهندسی قوی برای پشتیبانی از فرایندهای اجرایی عملیات هات تپ است. این مستند اعتماد به نفس و قدرت اتکای اپراتورها و تیم اجرایی را افزایش می دهد و باعث می شود با تمرکز بیشتری فرایندهای اصلی را به انجام برسانند، البته مشروط به این که به دستور کارهای آن و اقدامات مورد نیاز برای پیشگیری از بروز ایرادات مقید باشند. در صورت عدم پایبندی به این مستندات بدیهی است که طرح و تهیه آن نیز بلاموضوع خواهد بود.
از جنبه اقتصادی نیز سند ارزیابی ریسک می تواند مزایای چشمگیری داشته باشد. چه بسا ایراد کوچکی در کار نهفته باشد که از دیده چشم ناظران و اپراتورها پنهان مانده باشد و در سر بزنگاه، زمانی که فرایندهای اصلی در حال اجرا می باشند به یک باره بروز پیدا کند. در این صورت ممکن است بسته به میزان آسیب در فرایند، حتی نیاز به این باشد که عملیات متوقف شده و کار تعطیل شود تا ایراد رخ داده با تعمیرهای مقتضی یا تعویض و جایگزینی قطعات و دستگاه ها رفع شود، اما این روش مقرون به صرفه نیست. در این شرایط نه تنها اعتبار فنی مجری هات تپ نزد کارفرما دچار آسیب خواهد شد، بلکه به لحاظ اقتصادی نیز هزینه سرباری متوجه وی خواهد شد. چه بسا نیاز به بازگشت تیم اعزامی بهاز محل انجام عملیات هات تپ و حتی بازگرداندن تجهیزات و دستگاه ها برای رفع ایراد باشد. در این صورت مجری هات تپ مجبور است هزینه و زمان هدر رفت مشهودی را صرف رفع عیوب کند تا فرایند احیا شود و عملیات بار دیگر آماده سازی شود. حال اگر در مستندات ارزیابی ریسک احتمال وقوع این آسیب پیش بینی شده باشد و اقدام اصلاحی لازم نیز درج شده باشد احتمال بروز آن بسیار کاهش خواهد یافت و چه بسا با رفع ایراد بالقوه پیش از انجام عملیات مشکل مطروجه به صورت پیش دستانه مرتفع شده باشد. در این حالت به صورت نامحسوس در هزینه و زمان هدر رفت فرایند اجرایی عملیات انشعاب گیری گرم صرفه جویی خواهد شد.
انشعاب گرم
برخی واحدهای صنعتی ارائه خدمات هات تپ نسبت به تهیه وتدوین این گونه مستندات حساسیتی نداشته و آن را مخل فرایندهای جاری خود می پندارند. گویی انجام این قسم اقدامت صرفاً به افزایش هزینه ها و ایجاد مزاحمت های بی مورد در روند انجام هات تپ منجر خواهد شد. این قسم رویکردهای مدیریتی توجهی به مزایای پنهانی که فرایندهای مطالعاتی در قالب سند مدیریتی ارزیابی ریسک می توانند داشته باشند ندارند. از سوی دیگر شناسنامه دار کردن فرایندها حتی برای تیم های اجرایی مجرب و دارای سابقه بالا در زمینه هات تپ زنی نیز یک الزام به شمار می آید. مستند سازی فرایندها و تجارب یکی از دستور کارهای هر واحد صنعتی است که متأسفانه در کشور ما کمتر رایج است. تجارب و دانش فنی هر فرد فعال در یک سازمان سرمایه آن سازمان محسوب می شود و نباید از آن صرف نظر کرد. اتمام هر عملیات صرفاً نباید به مثابه پایان یک کار و آغاز کار بعدی تلقی شود. بلکه باید هر تجربه عملیاتی و اجرایی هات تپ را به عنان یک سرمایه مطالعاتی در نظر گرفت که بهره گیری از تجارب آن می تواند در مقام ورودی عملیات هات تپ بعدی به کار رود.