تاریخ ارسال : ۹۶/۰۱/۲۰
عملیات هات تپ همچون هر فن آوری دیگر دارای پیچیدگی ها و فرایندهای خاص و مربوط به خویش است. این فن آوری در سال های اخیر دست خوش اصلاحات و تجدید نظرهای متعددی شده است، به نحوی که امروز شرکت های تولید کننده تجهیزات و مجریان و ارائه دهندگان رقابت فشرده ای را جهت ارتقای فن آوری خود جهت پیشی گرفته بر رقبا در پیش گرفته اند. در این راستا، حتی ممکن است برحی ابداعات برای مدتی از نظر بسیاری از واحدهای صنعتی فعال در این زمینه پنهان بماند، علی الخصوص در رقابت میان پیمانکاران و اجرا کنندگان عملیات انشعاب گرم هات تپ این امر رایج تر است. تفوق در رقابت مزیت نسبی یک واحد صنعتی بر سایر واحدها در هر زمینه صنعتی به شمار می رود. البته عملیات هات تپ به دلیل ماهیت ویژه و منحصر به فردی که هر عملیات بسته به شرایط خاص خود دارد در این خصوص ویژگی خاص خود را خواهد داشت.
انشعاب گرم
باید اشاره شود که عملیات هات تپ در پروژه های مختلف گام ها و مراحل اجرایی کاملاً هم سانی ندارد. بسته به تغییر شرایط فنی دستور کار عملیات و فرایندهای اجرایی نیز تغییر می کنند. همچنین توافقات کارفرما و پیمانکار هات تپ نیز در این خصوص تعیین کننده است. برای مثال در طراحی، ساخت و نصب اتصال اسپلیت تی یا هر اتصال دیگر، ممکن است کارفرما خود تمامی این مراحل را بر عهده گرفته و مسئولیت آن را بپذیرد. در غیر این صورت ممکن است بسته به نیاز پروژه پیمانکار از اتصالاتی غیر از اسپلیت تی بهره بگیرد. شرایط ساخت و نحوه نصب آن نیز می تواند متفاوت و متنوع باشد. ممکن است در شرایطی به دلایل فنی نیاز به استفاده از اسپلیت تی ها و سایر اتصالات مکانیکی باشد. در این شرایط از حجم عملیات جوشکاری به میزان زیادی کاسته می شود. شرایط محیطی نیز از دیگر عوامل تعیین کننده است. برای مثال ارتفاع یا عمق محل انجام هات تپ، زاویه انجام عملیات و جهت آن عواملی هستند که دستور کار عملیات را دچار تغییر و تحول می کنند. برای مثال اگر عملیات در ارتفاع بالا و به صورت عمودی انجام شود، طبیعتاً اپراتورها می بایست در بسکت کار سوراخکاری و برش لوله ار طریق انشعاب گرم را انجام دهند. در این صورت شرایط کار بسیار متفاوت از حالتی خواهد بود که برای مثال عملیات در سطح زمین و به صورت افقی انجام می شود. دستورالعمل ایمنی در خصوص اپراتور به کلی تغییر می کند، شرایط فنی کار اپراتور متفاوت می شود و فرایند باردهی الزاماتی کمی متفاوت تر خواهد داشت.
همچنین نفس شاخص های فنی نیز در تغییر و تحول فرایندها دخیل اند. برای مثال زمانی که فشار خط در حد بسیار بالایی می باشد و هیچ دستگاهی قابلیت انجام هات تپ در آن فشار را نداشته باشد، در درجه اول باید هماهنگی های لازم برای افت فشار خط لوله در زمانی که هات تپ انجام می شود صورت گیرد. در غیر این صورت انجام عملیات امکان پذیر نیست، البته اتصالات و تجهیزات باید بر اساس فشار زنده خط طراحی، ساخته و نصب شوند اما برای پیشبرد عملیات هات تپ باید فشار زنده به صورت مصنوعی در زمان انجام کار کاسته شود. در صورتی که امکان افت فشار برای مجموعه وجود نداشته باشد عملیات هات تپ منتفی خواهد شد یا فرایند تجهیز دستگاه برای تحمل فشار مربوطه انجام خواهد شد. این فرایند ممکن است در حیطه توانمندی های تمامی واحدهای صنعتی نباشد و مجریانی محدود قادر به انجام آن باشند. در خصوص عملیات در دماهای بالا نیز شرایط به این نحو است. برخی اجرا کنندگان عملیات هات تپ با ساپورت و پوشش دستگاه از طریق فرایندهای خنک کننده و تقویت کننده، مقاومت دستگاه در مقابل فشار و دمای بالا را افزایش می دهند. خصوصاً در مورد عملیات های انشعاب گرم روی خطوط لوله حاوی سیال بخار این وضعیت رخ می دهد. ضریب ریسک این عملیات ها بالاست و از این رو باید روند طراحی های فنی و مراحل عملیاتی به قدری با اطمینان و دقیق انجام شده باشد که احتمال بروز هر رویدادی به حداقل خود رسیده باشد.
شرکت پیشگام صنعت ابزار عملیات های هات تپ متعددی در فشارهای بالا انجام داده است. در برخی موارد ناچار به تقویت و پوشش دهی دستگاه هات تپ گردیده است. در برخی عملیات ها شرایط فنی مناسب بوده است اما ضریب حساسیت های ایمنی بالا بوده است. برای مثال ما تجربی در زمینه انجام عملیات هات تپ روی خطوط لوله حاوی سیال گاز ترش داشته ایم که معمولاً هم پیمانکاران و هم استانداردهای تدوین شده هات تپ انجام عملیات روی این نوع از خطوط لوله را توصیه نمی کنند، مگر با اتخاذ تدابیر فنی ویژه. چنان که می دانیم این گاز بسیار سمی بوده و انتشار ذره ای از آن عواقبی زیان بار بر مجموعه افرادی خواهد داشت که در مجاورت آن در حال فعالیت اند.
عملیات هات تپ
چنان که از توضیحات پیداست عملیات انشعاب گرم شرایط و ویژگی های خاص خود را دارد و رقابت در این زمینه صنعتی دارای اقتضائات خاص خود است. چنان که اشاره شد دستگاه هات تپ از جمله تجهیزات و اتصالات غیر دائمی است که لازمه انجام عملیات انشعاب گرم محسوب می شود. مجری هات تپ خطوط لوله یا مخازن، پس از دریافت اطلاعات فنی عملیات هات تپ، دستگاه مناسب با سایز انشعاب را انتخاب یا فراهم کرده و مراحل آماده سازی دستگاه را به انجام می رساند. در فرایند آماده سازی به اطلاعاتی نظیر فشار و دمای خط بسیار نیاز داریم. مجری عملیات تجهیز قطعات و نصب آن ها روی همدیگر را باید بر اساس مشخصه های فنی خط انجام دهد. انتخاب کاتر مناسب، نگهدانده کاتر و متصل کننده آن روی شفت، و نیز انتخاب الماسه های برش و مته راهنما از جمله مواردی هستند که با توجه به اطلاعات فنی خط انجام می گیرند. این قطعات و اتصالات می بایست به نحوی روی هم بسته شوند که مجموعه دستگاه هات تپ تاب و توان تحمل فشار و دمای خط را داشته باشد. چه بسیار عملیات های هات تپ که به دلیل اهمال در توجه به این فاکتورها دچار آسیب شده اند. در عملیات هایی تجربه شده است که به دلیل عدم توجه به ضخامت لوله، جنس لوله و فشار خط، حین پیشروی و برش لوله، قطعات کاتر دچار خوردگی و فرسودگی شده اند و عملیات نیمه کاره مانده است. حتی در برخی موارد قطعات کاتر شکسته شده و در درون فضای لوله ریخته شده اند که امری بسیار خطرناک و آسیب رسان به مجتمع صنعتی خواهد بود. در چنین شرایطی ممکن است ذرات شکسته شده در اثر جریان سیال درون لوله در شریان خط لوله شناور شوند و به تأسیسات و تجهیزات کنترلی برخورد کنند یا با آن ها درگیر شوند. این درگیری ها می تواند منشأ آسیب به تجیهزات مذکور شود و هزینه های سربار بالایی را متحمل مجتمع صنعتی مذکور خواهند کرد. تناسب فنی میان اجزا و اتصالات کاتر با شرایط فنی و توانمندی فیزیکی شفت دستگاه هات تپ از جمله موارد دیگری است که حین آماده سازی دستگاه باید بدان توجه کرد. در صورتی که میان این دو تناسب و تعادل برقرار نباشد، بدون شک با آسیب حین عملیات مواجه خواهیم شد. ممکن است یکی یا هر دو اتصال دچار آسیب شوند و نه تنها عملیات به مشکل بر بخورد بلکه خود دستگاه نیز دچار آسیب شود که فرایند تعمیر و تعویض قطعات خود امری زمان بر و مستلزم صرف هزینه است.
بنابراین در خصوص نقش و جایگاه دستگاه هات تپ در عملیات انشعاب گیری به روش گرم دو نکته اهمیت اساسی دارد. اول آن که دستگاه باید بر حسب مشخصه های فنی خط لوله و سیال آماده سازی و تجهیز شود. به این معنا که با توجه به مؤلفه های تعیین کننده فنی کار می بایست طراحی ها و فرایندهای آماده سازی و نصب اتصالات دستگاه به انجام برسد .مهندسین عملیات باید توجه داشته باشند که دستگاه به نحوی آماده شود تا در مقابل فشار و دمای سیال، جریان بالای سیال، ضخامت لوله و جنس آن مقاومت و توانمندی لازم را داشته باشد. نکته دوم در آماده سازی دستگاه هات تپ عبارت است از هماهنگی و تعادل میان اجزا و قطعات دستگاه هات تپ. تیم مهندسی و اجایی می بایست با توحه به تجربه و دانش قبلی اندوخته شده خود، قطعات را همگن با یکدیگر آماده سازی و تجهیز کند. نصب و مونتاژ قطعات ناهماهنگ باعث تحمیل فشارهای نامتعارف میان برخی اجزای ضعیف تر شده و می تواند به بروز آسیب در آن ها منتهی شود.در این شرایط بدون شک با بروز ایراد در عملیات مواجه خواهیم بود.
هات تپ
استانداردهای معتبر خطوط لوله و عملیات هات تپ نیز به این نکات توجه داشته اند. باید توجه داشت بروز آسیب فنی حین انجام کار گرم نه تنها عملیات را مختل و مجری آن را در دستیابی به هدف دچار مشکل خواهد کرد، بلکه می تواند تبعات محیطی و ایمنی بر نیروی انسانی و محیط انجام کار داشته باشد. بروز اشتعال و انفجار، نشتی سیالات علی الخصوص سیالاتی که حاوی مواد شیمیایی بوده و می توانند بر نیروی انسانی درگیر در کار و افراد فعال در مجاورت محیط آسیب برساند از جمله این تبعات است. آسیبی که می تواند از این ناحیه به محیط زیست منطقه بزند، ولو آن که کوتاه مدت باشد باز هم قابل توجیه نخواهد بود. هر واحد صنعتی به نحوی محل زیست و زندگی حجم عظیمی از نیروی انسانی و موجودات زنده دیگر می باشد و از این رو توجه به این نکات نه فقط الزامی فنی، بلکه حکم مسئولیت پذیری و احساس تعهد انسانی نسبت به محیط زندگی بسیاری می باشد و مجری عملیات انشعاب گرم یا هات تپ می باید به این نکات توجه خاصی داشته باشد.