تاریخ ارسال : ۹۵/۱۲/۲۳
هات تپ خطوط لوله و مخازن هر کدام به نوبه ی خود نیازمند آماده سازی برخی تجهیزات و اتصالات می باشند که انجام عملیات بدون آن ها ممکن نمی باشد. برای مخازن استفاده از اتصال اسپلیت تی غیر ممکن است چرا که مخازن دارای قطر بزرگ هستند و استفاده از اتصالی که قرار است همچون کمربند دیواره خارجی ناحیه هات تپ را پوشش دهد فاقد موضوعیت و معنا است. بنابرای در مخازن و تانکرها معمولاً از اتصالاتی نظیر ولدولت و سدل نیپل برای هات تپ استفاده می شود. در مورد خطوط لوله نیز استفاده از اسپلیت تی در هر شرایطی توصیه نمی شود. برای مثال وقتی که سایز لوله اصلی و انشعاب آن کوچک باشند می توان با استفاده از اتصالات دیگر، لوله را برای انجام عملیات هات تپ آماده کرد.
با این وجود و به طور کلی اتصال اسپلیت تی رایج ترین فیتینگ برای انجام عملیات هات تپ تلقی می شود و از این رو سازنده این اتصال باید تمام شرایط و الزامات برای ساخت آن را رعایت کند. نصب کننده و جوشکاری اسپلیت تی روی لوله نیز به همین طور، می بایست با دقت تمام و با ضوابط تدوین شده در دستورالعمل ها و روش های اجرایی جوشکاری وظیفه خود را به انجام برساند.
اسپلیت تی باید طوری طراحی شود که تولید آن مطابق با مفاد کدها و استانداردها اشاره شده از جانب مؤسسه ها و سازمان هایی نظیر ASME و API باشد. عامل طراحی و کمک هزینه خوردگی مندرج در صفحه معلومات باید به حساب برای طراحی گرفته تقسیم می شود.
فرایند جوش باید توسط جوشکار و روش های جوشکاری ساخته شده واجد شرایط مطابق با استاندارد ASME-IX. آزمون صلاحیت روش جوشکاری باید شامل تست ضربه و تست سختی باشد. تعمیر توسط جوش در فلز مجاز نیست. مرمت و بازسازی جوش باید انجام شود تنها پس از تایید خاص با نماینده خریدار برای هر تعمیر. تعمیر جوش باید توسط جوشکار و روش های جوشکاری به موقع به عنوان واجد شرایط انجام در ASME بخشIX و سوابق برای هر تعمیر باید حفظ شود.
طراحی و ساخت اتصال اسپلیت تی کاملاً تابع ویژگی های عملیات هات تپ می باشد. تیم طراحی . مهندسی ساخت این اتصال ابتدا می بایست تمامی اطلاعات لازم مربوط به عملیات هات تپ را دریافت و بر اساس آن طراحی ها را انجام دهند. بنابراین می توان گفت دستورالعمل جامع و واحدی که با استفاده از آن بتوان الگویی مشترک برای ساخت اسپلیت تی تدوین کرد وجود ندارد. هر عملیات با توجه به مشخصات فنی و محیطی اقتضائات خاص خود را در خصوص طراحی و ساخت اسپلیت تی خواهد داشت. از این رو الگوگیری از استانداردهایی که در خصوص ساخت اسپلیت تی ارائه شده اند به لحاظ فنی فاقد شاخصه های حرفه ای در کار است. مؤسسات و چه بسا شرکت های ارائه دهنده خدمات هات تپ و سازنده اسپلیت تی استانداردهایی را برای ساخت اتصال اسپلیت تی تدوین کرده و از آن بهره می برند، اما باید توجه داشت که هر پروژه بسته به شرایط خود متغیرهای ویژه خود را خواهد داشت و نمی توان معیاری عام برای ساخت اتصال مذکور تدارک دید. این استانداردها معمولاً سایز لوله اصلی، سایز انشعاب و فشار خط را به عنوان داده های لازم برای ساخت اسپلیت تی در نظر گرفته و بر اساس آن به طراحی نقشه و فرایند ساخت می پردازند. این در حالی است که معیارهای فوق، و چه بسا معیارهایی که می توانند بر این موارد اضافه شوند هرگز برای طراحی اتصالی که قرار است در عملیات انشعاب گرم مورد استفاده قرار گیرند کافی نیستند. برای مثال اگر مبنای ساخت اتصال را سه شاخص فوق قرار دهیم دیگر جریان و نوع سیال در طراحی و ساخت اسپلیت تی موضوعیت نخواهد داشت. این در حالی است که متغیر مذکور نقش اساسی در ساخت اتصال ایفا می کند و می بایست در خصوص آن مطلع بود.
اسپلیت تی
متغیرهای دیگر نظیر جنس لوله و ضخامت لوله نیز از این دسته اند. بدیهی است که این دو آیتم در طراحی و ساخت اسپلیت تی نقش مؤثری دارند. برای مثال جنس اتصال اسپلیت تی برای لوله های فولاد کربنی طبیعتاً باید متفاوت از اتصالی باشد که برای لوله های استنلس استیل مورد استفاده قرار می گیرند. ممکن است لوله اصلی دارای ضریب کششی بالا باشد ولی توان تنشی پایینی داشته باشد. بر عکس ممکن است لوله دارای ضریب تنش بالا بوده ولی قابلیت کششی نداشته باشد. طبیعتاً برای هر دو مورد نمی توان از یک جنس مشترک لوله جهت ساخت اسپلیت تی استفاده کرد. بسیاری از سازندگان اتصال بر آنند که بهترین جنس لوله، برای مثال استنلس استیل برای ساخت اسپلیت تی استفاده شود تا در خصوص هر لوله با هر نوع جنس و آلیاژ پاسحگو باشد. این انگاره کاملاً غلط است، چرا که کیفیت یا بی کیفیتی اتصال را نمی توان از ویژگی های خود اتصال، بلکه می بایست از کارکرد اتصال روی خط لوله برای انجام عملیات هات تپ و بهره برداری از اتصال جدید سنجید. در واقع مناسب بودن یا نبودن اسپلیت تی ساخته شده را تنها با تطبیق دادن آن با شرایط عملیات انشعاب گرم و ویژگی های فنی خط لوله و تأسیسات می توان برآورد کرد.
بنابراین سازنده اسپلیت تی باید دارای دو خصوصیت باشد تا بتوارند اتصال مناسب عملیات را ساخته و تحویل مشتری دهد: اول آن که باید دارای دانش فنی نه فقط در خصوص ساخت اتصالات باشد، بلکه دارای اشراف کامل بر فرایندهای جوشکاری و بازرسی جوش، استانداردهای خطوط لوله و فلنج ها، رفتار فنی خطوط لوله، مختصات محیطی، فاکتورهای ایمنی در ساخت و مواردی از این قبیل باشد. بنابراین اشراف و تسلط بر تمامی ابعاد تأثیرگذار بر طراحی و ساخت اسپلیت تی یکی از وجوه تعیین کننده در ساخت و تحویل یک محصول مناسب است. مورد دوم نیز تجربه کافی در ساخت این اتصال است. باید توجه داشت که سازنده اسپلیت تی باید تجربه و حسن سابقه کافی در ارائه و تحویل اتصالاتی را داشته باشد که عملکرد خود را طی سالیان متمادی به طرز صحیح پس داده اند. در صورتی که این دو فاکتور در نظر گرفته نشود هر گونه تمسک به استانداردها و ومعیارهای عام و بین المللی بی فایده خواهد بود.
سازنده اسپلیت تی پس از دریافت اطلاعات اولیه حاوی مشخصات فنی لوله و نیز ویژگی های سیال اعم از نوع و فشار و دمای آن، مطالعات اولیه در خصوص توجیه یا عدم توجیه استفاده از اسپلیت تی را به انجام می رساند. در این مطالعات در صورت لزوم بازدید از سایت و محلی که قرار است اتصال اسپلیت تی در آن نصب شود نیز صورت می گیرد. پس از جمع آوری اطلاعات در صورتی که نتیجه بر ضرورت استفاده از اسپلیت تی بود فرایند طراحی انجام می گیرد. طراحی چنان که اشاره شد کاملاً تابع داده ها و اطلاعاتی است که تا کنون در نتیجه دریافت داده ها و بازدید از سایت جمع آوری شده است. در مرحله طراحی بر حسب داده های مذکور مشخصات و اطلاعات مورد نیاز برای ساخت اتصال جمع بندی می شوند. این مشخصات به دو دسته کلی تقسیم می شوند: دسته اول شامل ابعاد و سایز هر کدام از اتصالات و قطعات اسپلیت تی می شود، و دسته دوم نیز طریقه جوشکاری و نصب قطعات این اتصال را بیان می کند. در خصوص اطلاعات دسته اول موارد زیر حائز اهمیت اند:
- طول پدهای اسپلیت تی: چنان که می دانیم این اتصال از دو سو به لوله حلقه شده و سپس این دو سو بر هم منطبق و جوشکاری می شوند (البته در اتصالات مکانیکی، از پیچ و مهره به جای جوشکاری استفاده می شود). در تعیین طول پدها یا سدل های اتصال باید به فشار و جریان سیال دقت کرد. همچنین سایز انشعاب و نسبت این سایز به قطر لوله اصلی دیگر مواردی هستند که باید در خصوص شان جوانب را به دقت سنجید. بدیهی است که طول بیشتر این پدها به معنای افزایش میزان مقاومت آن ها خواهد بود، اما این بدان معنا نیست که تا بتوانیم از پدهای طویل تر برای هات تپ زنی استفاده کنیم. متغیرهای دیگر نظیر وزن زیاد اتصال و محدودیت های فضایی دست ما را در انتخاب دل بخواهانه طول پدها می بندند. بنابراین باید بکوشیم بهترین و بهینه ترین مقیاس را برای سایز پدها در نظر بگیریم تا هم اتصالی مقاوم در برابر متغیرهای خط ساخته باشیم و هم از معضلاتی نظیر وزن اضافی اتصال در امان باشیم.
- ارتفاع نیپل: دیگر آیتمی که در ساخت اتصال باید مشخص شود ارتفاع نیپل اسپلیت تی خواهد بود. در این خصوص هم باید ملاحظات ویژه را در نظر داشت. البته بخشی از معیارها در خصوص انتخاب ارتفاع نیپل بع نیاز مشتری باز می گردد. ممکن است مشتریان درخواست نیپل با ارتفاع بالا را داشته باشند تا بتوانند انشعاب جدید را سازگار با مجموعه خود ایجاد کنند. در هر صورت می بایست بر حسب ارتفاع درخواستی مشتری محاسبات و تدابیر ویژه را اتخاذ کرد. طبیعتاً بر حسب مشخصات لوله و سیال و نیز طول پدهای انتخاب شده برای اتصال اسپلیت تی می توان برآوردی دقیق از ارتفاع نیپل داشت، اما در صورتی که نیاز مشتری میزانی کمتر یا بیشتر از میزان محابه شده و استاندارد باشد، باید شرایط را به گونه ای فراهم کرد مطالبات مشتری براورده شود. برای مثال ممکن است متری ارتفاعی بیشتر از حد محاسبه شده بخواهد. در این صورت باید در خصوص جوشکاری نیپل روی اتصال تدابیر خاص را لحاظ کرد تا ضمن تحقق مطالبه مشتری، اسپلیت تی از حداکثر استحکام و ایمنی فنی برخوردار باشد.
- ضخامت لوله: ضخامت لوله آیتم قابل ملاحظه دیگری است که بسیاری از پیمانکاران هات تپ و سازندگان اسپلیت تی نسبت به آن خیلی ساده انگارانه برخورد می کنند. بر فرض این دسته، هر چه ضخامت بالاتر باشد مقاومت و استحکام اتصال بیشتر خواهد بود. در حالی که چنین فرضی از اساس غلط بوده و خود باعث آسیب رسانی به خط لوله اصلی خواهد شد، چرا که به آن وزنی غیر متعارف و خارج از توان تحملی اش وارد خواهد شد. معمولاً عرف بر آن است که اسپلیت تی هم ضخامت با لوله اصلی انتخاب می شود که البته این نیز قاعده و معیاری عام محسوب نمی شود. فشار و دمای سیال، طول پدهای در نظر گرفته شده، ضخامت لوله اصلی و مواردی از این قبیل همگی در کنار هم بر انتخاب ضخامت لوله ی مورد نظر جهت ساخت اسپلیت تی تأثیر دارند و نمی توان هیچ یک را به نفع دیگر از چرخه محاسبات حذف کرد.
- جنس لوله: سرانجام آیتم اساسی دیگر در طراحی و ساخت اسپلیت تی جنس لوله ای است که برای ساخت این اتصال برگزیده می شود. عموماً عرف بر آن است که لوله اتصال هم جنس و هم آلیاژ با آلیاژ لوله اصلی انتخاب می شود. در واقع رایج ترین و مرسوم ترین راه برای انتخاب جنس لوله و ضخامت لوله مد نظر برای ساخت اسپلیت تی، رجوع به لوله اصلی است. اغلب اسپلیت تی از جنس و هم ضخامت با لوله اصلی انتخاب می شود، اما این امر نیز قاعده ای عام محسوب نمی شود و ممکن است به اقتضای شرایط این فرمول عام و کلی پاسخ مناسب و درخوری به هدف ما جهت ساخت یک اسپلیت تی با کیفیت ندهد.
اسپلیت تی- هات تپ
مجموعه عوامل ذکر شده ما را به این نتیجه کلی رهنمون می سازد که اصولاً الگو و فرمولی عام و کلی برای طراحی و ساخت اتصال اسپلیت تی وجود ندارد. باید در خصوص طراحی و ساخت این اتصال تمامی فاکتورها و عوامل تأثیرگذار بر انشعاب جدید مورد ملاحظه قرار گیرند. در غیر این صورت بدون شک در ادامه کار با مشکلاتی رو در رو خواهیم بود. یک تیم سازنده متبحر اتصال اسپلیت تی تمامی فاکتورهای برشمرده شده ی فنی و محیطی را در کنار هم می چیند و سپس بر حسب دانش فنی و تجربه خود فرایند طراحی و دستورالعمل ساخت اسپلیت تی متناسب با مشخصات فنی خط لوله و سیال، و نیز مناسب با شرایط عملیات هات تپ مد نظر را به انجام می رساند.